Tarlaíonn rannpháirtíocht mhéadaithe i ngníomhaíochtaí cultúrtha lasmuigh den scoil mar thoradh ar sholáthar ar scoil

Bíonn leanaí Éireannacha a bhíonn ag gabháil do ghníomhaíochtaí ealaíonta agus cultúrtha in ann obair scoile a láimhseáil níos fearr agus bíonn dearcadh níos dearfaí acu maidir leis an scoil níos déanaí ina saol le hais na leanaí sin nach mbíonn ag gabháil dóibh ar an mbealach céanna, dar le staidéar ceannródaíoch de na chuid na Comhairle Ealaíon-ESRI.

Aithníodh sa staidéar, atá á fhoilsiú ag an gComhairle Ealaíon inniu, go dtarlaíonn sé i gcás leanaí 9 mbliana d’aois a léann agus a fhreastalaíonn ar ranganna ceoil, damhsa nó drámaíochta go minic go mbíonn ‘féiníomhá acadúil’ fheabhsaithe acu – nó muinín chun obair scoile a láimhseáil – faoin am a mbíonn siad 13 bliana d’aois. Bíonn siad níos sásta freisin, ní bhíonn an oiread imní orthu faoin saol, bíonn scileanna acadúla níos fearr acu agus bíonn níos lú deacrachtaí soch-mhothúchánacha acu.

Meastar nuair a bhíonn leanaí ag féachaint ar an teilifís go mbíonn a bhforbairt chognaíoch níos fearr ach go mbíonn níos mó deacrachtaí soch-mhothúchánacha acu. Feabhsaíonn rannpháirtíocht chultúrtha níos gníomhaí (e.g. léitheoireacht, gníomhaíochtaí cultúrtha struchtúrtha) féinleas agus forbairt chognaíoch dar leis an staidéar seo.

Fuarthas amach freisin go mbíonn tionchar mór ag gníomhaíochtaí cultúrtha iarscoile, cosúil le cóir agus grúpaí drámaíochta, ó thaobh spéis níos leithne a chothú sna healaíona lasmuigh d’uaireanta scoile. Dar le torthaí an tsuirbhé, is mó seans go mbeidh daoine óga a fhreastalaíonn ar scoileanna ina dtairgtear ranganna drámaíochta ag léamh go minic lasmuigh den scoil. Tá an méid teilifíse ar a mbítear ag breathnú níos ísle i scoileanna ina dtairgtear cór nó damhsa, agus ní bhíonn leanaí a fhreastalaíonn ar scoileanna ina soláthraítear ceol tar éis na scoile ag spraoi cluichí ríomhaire chomh minic ach an oiread.

Tarraingítear ar shonraí in Ag Fás Aníos in Éirinn sa mhórstaidéar seo, a rinne an ESRI thar ceann na Comhairle Ealaíon, agus iad ag measúnú rannpháirtíocht sna healaíona agus rannpháirtíocht chultúrtha go sonrach i measc leanaí 3, 5, 9 agus 13 bliana d’aois. Is tionscnamh de chuid na Roinne Leanaí agus Gnóthaí Óige é Ag Fás Aníos in Éirinn i gcomhar leis an Roinn Coimirce Sóisialaí agus an Phríomh-Oifig Staidrimh. Tomhaistear sa staidéar tionchar rannpháirtíocht chultúrtha agus na n-ealaíon ar fhorbairt chognaíoch agus ar fholláine mhothúchánach leanaí agus daoine óga in Éirinn.

Tá difríochtaí móra ó thaobh inscne sna leibhéil rannpháirtíochta sna healaíona i measc leanaí chomh hóg le trí bliana d’aois. Bíonn na difríochtaí inscne sin le feiceáil i rith óige an linbh ar fad, agus tairgtear níos mó gníomhaíochtaí ealaíon i scoileanna cailíní, agus bíonn níos mó cailíní páirteach iontu tar éis scoile. Fuarthas amach freisin go mbíonn tionchar mór ag cúlra socheacnamaíoch ar leibhéil rannpháirtíochta, agus go gcruthaíonn ioncam teaghlaigh srian ar rannpháirtíocht i ngníomhaíochtaí cultúrtha iarscoile freisin. Is mó seans atá ann go mbeidh cailíní ag gabháil den léitheoireacht ná buachaillí, beag beann ar a gcúlra socheacnamaíoch.  Ina theannta sin, bíonn cailíní chomh hóg le cúig bliana d’aois ag péinteáil, ag tarraingt pictiúr, ag éisteacht le ceol nó ag damhsa níos mó ná mar a bhíonn buachaillí ar comhaois leo.

Aithníodh difríochtaí i rátaí rannpháirtíochta thar phobail sa tuarascáil, lena n-áirítear iad seo a leanas:

•  Bíonn leanaí as teaghlaigh atá níos mó faoi bhuntáiste ag léamh níos minice agus seans níos mó ann go mbeidh siad ag gabháil do cheachtanna nó do chlubanna cultúrtha struchtúrtha;  
•  I gcás teaghlaigh imirceacha a bhfuil leanaí óga acu, tagann an teanga chun cinn mar bhac ar rannpháirtíocht sna healaíona.  
•  Bíonn teaghlaigh leanaí óga faoi mhíchumas ag gabháil do ghníomhaíochtaí cultúrtha go minic. Mar sin féin, bíonn bac ar rannpháirtíocht ag 9 agus 13 bliana d’aois, agus níos lú leanaí a bhfuil riachtanais speisialta acu rannpháirteach i ngníomhaíochtaí cultúrtha struchtúrtha. 

Aithníodh roinnt torthaí suntasacha sa tuarascáil i measc leanaí óga a bhíonn ag gabháil do ghníomhaíochtaí cultúrtha, lena n-áirítear: 

•  I gcás leanaí idir 3 agus 5 bliana d’aois, mar thoradh ar léitheoireacht, péinteáil, tarraingt, agus cuairteanna cultúrtha bhí níos lú deacrachtaí soch-mhothúchánacha ag na leanaí;  
•  Nuair a bhíonn tuismitheoirí ag léamh lena leanaí ag 3 bliana d’aois feictear feabhas ar stór focal na leanaí sa 2 bhliain ina dhiaidh sin.   

 Ag labhairt di ag seoladh na tuarascála, dúirt Orlaith McBride, Stiúrthóir na Comhairle Ealaíon:  

“Tá fuinneog mhór eolais oscailte amach sa staidéar aitheanta seo dóibh sin inár measc a bhfuil spéis acu le fada an lá tuilleadh a fháil amach faoin tionchar a bhíonn ag na healaíona agus ag an gcultúr ar fhorbairt chognaíoch agus mhothúchánach ár ndaoine óga. Tá bonn fianaise láidir againn anois a thugann léargas grinn dúinn ar rannpháirtíocht leanaí i raon gníomhaíochtaí thar chomhthéacsanna éagsúla – sa bhaile, ar scoil agus sa phobal – agus léiríonn sé go follasach nasc láidir idir rannpháirtíocht sna healaíona agus i ngníomhaíochtaí cultúrtha agus folláine linbh.  

“Ina theannta sin, tugtar sracfhéachaint uathúil dúinn ar na bealaí beaga éagsúla a bhíonn ag leanaí agus ag daoine óga chun iad féin a chur in iúl agus idirghníomhú le saol an chultúir. Go sainiúil, bhíomar ag iarraidh rannpháirtíocht leanaí i gcultúr pobail a chur san áireamh, lena n-áirítear féachaint ar an teilifís agus rannpháirtíocht dhigiteach, chomh maith le rannpháirtíocht i gceachtanna ceoil, damhsa agus drámaíochta agus léitheoireacht mar chaitheamh aimsire. 

“Rud fíorspéisiúil ná an bealach a dtarraingítear aird sa tuarascáil ar an gcaidreamh siombalach idir na healaíona agus ár gcórais scoile. Taispeántar go mbíonn dearcadh níos fearr maidir leis an scoil má bhítear ag gabháil níos mó do na healaíona, agus ag an am céanna go n-éiríonn le scoileanna a chuireann na healaíona chun cinn go gníomhach spéis níos leithne a chothú sna healaíona i measc a ndaltaí.” 

Dúirt an Dr Emer Smyth, Ceann an Rannáin um Thaighde Sóisialta san ESRI: 

“Ag tarraingt ar na sonraí breátha in Ag Fás Aníos in Éirinn, taispeántar sa staidéar na leibhéil rannpháirtíochta a bhíonn ag leanaí agus ag daoine óga anseo sna healaíona agus sa chultúr, agus tionchar na rannpháirtíochta sin ar a saol ó lá go lá. Taispeántar go soiléir sna torthaí an tionchar dearfach mothúchánach agus oideachasúil a bhíonn ag páirt a ghlacadh i gcaitheamh aimsire ealaíne agus cultúrtha.   

“Is léir go bhfuil difríochtaí móra inscne agus ó thaobh cúlra sóisialta de i rannpháirtíocht chultúrtha i measc leanaí chomh hóg le 3 bliana d’aois, rud a tharraingíonn aird ar an tábhacht atá le gníomhaíochtaí cultúrtha a dhéanamh inrochtana do gach grúpa leanaí agus daoine óga.  Leis an síneadh a cuireadh ar an gclár um Chúram agus Oideachas na Luathóige go dtí dhá bhliain tairgtear cumas mór d’ionaid luathbhlianta a bheith mar bhealach tábhachtach le haghaidh rochtain leanaí ar na healaíona. Bíonn íocaíocht de dhíth i gcás fhormhór na ngníomhaíochtaí cultúrtha struchtúrtha a mbíonn leanaí rannpháirteach iontu lasmuigh den scoil, rud a thugann le fios an tábhacht atá le fóirdheontais nó lascainí a thabhairt do theaghlaigh faoi mhíbhuntáiste d’fhonn rannpháirtíocht níos uilechuimsithí sna healaíona a chinntiú.”   

Na Comhairle Ealaíon-ESRI

←Fill ar ais go dtí an nuacht